کد مطلب:20729 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:5

گنجینه پرسمان » اخلاق و عرفان

ايمان داراي چه ابعاد و اركاني است و مؤمن واقعي، داراي چه صفاتي ميباشد.

از احاديث معصومين: استفاده ميشود كه ايمان، داراي سه ركن است، كه بدون آنهاتحقق پيدا نميكند.

رسول خدا9 ميفرمايد: ايمان عبارت است از معرفت و اعتقاد قلبي و اقرار كردن به زبان و عمل نمودن به اركان و آن چه به آن اقرار كرده.(ميزان الحكمه، محمدي ري شهري، ج 1، ص 301.)

بنابراين، ايمان، فقط با اقرار زباني و بدون اعتقاد قلبي، تحقق پيدا نميكند، و قرآن در اين باره ميفرمايد: قالَتِ الاَعرابُ ءامَنّا قُل لَم تُؤمِنوا ولـَكِن قولوا اَسلَمنا ولَمّا يَدخُلِ الايمـَنُ في قُلوبِكُم; (حجرات،14) اعراب باديه نشين گفتند: ايمان آوردهايم به آنهابگو شما ايمان نياوردهايد، بگوييد اسلام آوردهايم و هنوز ايمان وارد قلب شما نشده. چنان چه ايمان، با تصديق قلبي، بدون اقرار به زبان نيز، تحقق پيدا نميكند: وجَحَدوا بِها واستَيقَنَتها اَنفُسُهُم ظُـلمـًا وعُلُوًّا;(نمل،14) فرعونيان، معجزات حضرت موسيرا ديدند، در دل يقين داشتند كه موسي پيغمبر خدا است، اما به زبان انكار كردند. قرآن دربارة پيغمبر اسلامميفرمايد: علماي يهود كه آشنا به كتابهاي آسماني هستند: يَعرِفونَهُ كَما يَعرِفونَ اَبنأَهُم; (بقره،146) اينان پيغمبر را آن چنان خوب ميشناسند كه فرزندان خودشان را ميشناسند. بنابراين، كساني كه پيامبر اسلامرا فرستادة خدا ميدانند و نبوت او را همانند شناختي كه نسبت به فرزندان خويش دارند، ميشناسند، اما عقيده قلبي خود را با زبان انكار ميكنند، ايمان ندارند.

دربارة ابوجهل مينويسند كه يك روز با پيغمبر گرم گرفت و به او دست داد، دوستان او گفتند: عجب! آيا او به پيغمبر ايمان آورده و اسلام را قبول كرده است، وقتي از او پرسيدند; گفت: به خدا ميدانم او راست ميگويد، لكن چه موقع چنين بود كه ما پيرو عبد مناف و فرزندان او باشيم!.(شرح دعاي مكارم الاخلاق، محمد تقي فلسفي، ص 13.)

مؤمن واقعي داراي چه صفات است؟ قرآن مجيد، در آيات زيادي، صفات مؤمنين را بيان فرموده است: اِنَّمَا المُؤمِنونَ الَّذينَ اِذا ذُكِرَ اللّهُ وَجِلَت قُلوبُهُم واِذا تُلِيَت عَلَيهِم ءَايـَتُهُ زَادَتهُم ايمـَنـًا وعَليَ رَبِّهِم يَتَوَكَّلون # اَلَّذينَ يُقيمونَ الصَّلوَةَ ومِمّا رَزَقنـَهُم يُنفِقون (انفال،2،3) مؤمنان كساني، هستند كه وقتي نام خدا ذكر ميشود، از اُبهت و عظمت باري تعالي، دلهاي آنان ميلرزد، و دچار حالت خشيت دروني ميگردند، و چون آيات خدا، بر آنها تلاوت كنند، بر ايمانشان افزوده ميشود و مؤمنان به خداي خود توكل ميكنند و نماز را به پا ميدارند و از آن چه روزي آنهاكردهايم، به فقرا انفاق ميكنند; سپس ميفرمايد: اُولغكَ هُمُ المُؤمِنونَ حَقـًّا لَهُم دَرَجـَتٌ عِندَ رَبِّهِم; (انفال،4) اينها مؤمن واقعي هستند و در پيشگاه خدا، درجات بلندي دارند. هم چنين در سوره حجرات آمده است: اِنَّمَا المُؤمِنونَ الَّذينَ ءامَنوا بِاللّهِ ورَسولِهِ ثُمَّ لَم يَرتابوا وجـَهَدوا بِاَموَلِهِم واَنفُسِهِم في سَبيلِ اللّهِ; (حجرات،15) مؤمنان واقعي كساني هستند كه به خدا و رسولش ايمان آوردهاند، سپس هرگز شك و ترديدي به خود راه نداده، و با اموال و جانهاي خود، در راه خدا به جهاد پرداختهاند،

در سوره مؤمنون به هفت صفت، از صفات مؤمنين اشاره شده و تصريح ميكند كه رستگاري و سعادت، در پرتو اين صفات به دست ميآيد. (مؤمنون، 2 - 9) در آخر سوره فرقان نيز، صفات عباد الرحمان را ـ كه از مؤمنين هستند ـ بيان ميفرمايد. (فرقان، آيات 63 به بعد) در روايات نيز، به ويژگيهاي مؤمنين و علائم كمال ايمان، به تفصيل اشاره شده است. در روايتي از رسول خدا9 آمده است: كه سه صفت است، اگر در كسي باشد، ايمان او كامل است: فردي كه در راه انجام دستورات خدا، از سرزنش هيچ كس ترس و خوفي نداشته باشد، دوم: كسي كه عمل او خالص و براي خدا باشد، و هرگز در عمل خود ريا نداشته باشد، سوم: اگر دو عمل به او پيشنهاد شد، يكي مربوط به دنيا و ديگري مربوط به آخرت، امري را اختيار كند كه مربوط به آخرت است.(ميزان الحكمه، محمدي ري شهري، ج 1، ص 311، نشر مكتب الاعلام الاسلامي.)